Mannelijke voortplantingsorganen en castratie operatie

(orchidectomie)

Esther van Praag, Ph.D.

MediRabbit.com wordt uitsluitend gefinancierd door gevers. Elke donatie, ongeacht hoe groot, wordt gewaardeerd en zal helpen bij de voortzetting van het onderzoek van de medische zorg en de gezondheid van konijnen. Bedankt

Waarschuwing: deze tekst bevat foto’s die voor sommigen storend kunnen zijn.

De voortplantingsorganen van een mannelijk konijn tonen veel gemeenschappelijke eigenschappen met zoogdieren, op het feit na dat ze hun testikels in hun buik kunnen intrekken. Behalve voor de lobulus testis en de vasa recta, komen de teelbaal en testikels fase uit de primitieve embryonaire “voorvader” van de nierkanalen en ductus voort. De bloedvaten van de nieren worden werden gebruikt en omgelegd om bloed naar de testikel en de wand van de scrotum te brengen.

MediRabbit Voortplantingsorganen van een rijp mannelijk konijn: scrotum en testikel.

MediRabbit Penis van een 4 manden oud konijn.

Het voortplantingsorgaan van mannelijke konijnen is verder uit verschillende gedeeltes opgebouwd. Zo zijn de testikels die bestaan uit:

• scrotale zak: is gelokaliseerd in de lies, voor de anus, en kan met een zak vergeleken worden, die omringd is met huid en samengesteld is uit spieren en verbindingsweefsel. Ze bevatten de testikels.

• testikels: zijn de voortplantingsklieren, die gemaakt zijn van een centrale netwerk van tubules (vasa recta) en tubulaire zaad vervoerende leiders.

De tubulaire lobules hebben aan hun kanten rijen van cellen die sperma produceren, via miose (reductiedeling) en rijping. Het sperma wordt dan naar de vasa recta gebracht. Deze laatste structuur heeft verder ook hormonale cellen, die testosteron afscheiden.

• epididymis (bijbal): is een opgerolde tube die aan de oppervlakte van de testikels ligt.

De testikels zaken in de scrotum als het konijn 2,5 of 3 maanden oud is, en castratie wordt meestal rond 4 of 5 maanden gedaan. Mannelijke konijnen kunnen hun leven lang hun testikels tussen de scrotum en de buik, via de liesring, bewegen. Het intrekken kan door aanraking of tijdens een onderzoek of gevecht tussen 2 mannetjes veroorzaakt worden. Ongecastreerde konijnen hebben hun tijdens vechtenparteien de neiging de andere te “castreren” door hard in de scrotum te bijten.

Castration surgical procedure

Castratie wordt bij mannelijke konijnen aanbevolen om een moeilijk gedrag te verminderen, zoals het markeren van een territorium met sterk ruikende urine, agressieve houding and bespringen van andere konijnen of menselijke armen of benen.

MediRabbit Result of spraying of a young male rabbit on a wall and on the balcony floor

Medische redenen voor castratie houden in:

• chronische, moeilijke te behandelen testikelontsteking (orchitis) of bijbalontsteking (epididymitis),

• neoplasie van de testikel, hoewel dit zelden bij konijnen voorkomt.

De castratie operatie wordt onder volle narcose gedaan. Er worden steriele instrumenten gebruikt en de huid wordt zorgvuldig geprepareerd, om latere infecties te voorkomen.

Er bestaan verschillende chirurgische methodes voor castratie van mannelijk konijnen, die in boeken, video’s of wetenschappelijke literatuur beschreven worden. De volgende illustratieve castratie is gedaan via eenvoudige uiterlijke extractie van de testikel techniek.

Pictorial castration procedure

1 Als het konijn onder narcose is, en op zijn rug geplaatst is wordt het vacht rondom de scrotum geschoren en de huid wordt voorzichtig met een speciale antiseptische zeep gewassen. Dit moet voorzichtig gedaan worden, want de huid van een konijn is zacht en scheurt makkelijk. De vitale functies van het konijn worden door een pulse oximeter en een ademhaling monitor gevolgd.	2 Een 1 cm lange snee wordt door de huid gemaakt, bij het bovenste eind van de scrotum. De huid wordt ingesneden is door middel van een scalpel of laser (langere procedure maar met minder bloeding).
3 Het fibreuze vlies wordt ingesneden, om de testikel en de verbindende bloedvaten te isoleren. Het vlies rondom de testikels wordt blootgelegd.	4 Het vlies dat rond om de testikel ligt wordt gelokaliseerd en de testikels worden zachtjes naar buiten genomen.
5 De testikels, bijbal (epididymis) en de zaadleider (vas deferent) worden geduwd en uit de snee geschoven.	6 De zaadleider (vas deferent) wordt afgeklemd en gehecht. Een extra hechting rond om de hele structuur is nodig om de lies ring te sluiten en herniavorming te vermeiden, tenzij er een andere castratie methode gekozen moet worden (closed castration technique).
7 De geïsoleerde structuur wordt zorgvuldig geïnspecteerd, voordat de testikels verwijdert worden om de zaadstreng (funiculus spermaticus) door te snijden. Dit is belangrijk zodat er postchirurgische scrotale bloedingen te voorkomen. De laatste stap is het doorsnijden van de weefselband van de bijbal (epididymis) en de testikel. In dit stadium van de operatie mag er geen bloeding meer zijn.	8 De overblijvende weefsel wordt voorzichtig door de snee terug in de holte gebracht. Sommige chirurgen raden aan de onderhuidse weefsel met acrylamide gebaseerde producten dicht te lijmen.
9 De laatste hechtingen sluiten de huid dicht. Doordat konijnen beruchte hechtingbrekers zijn, wordt het aangeraden in verschillende onderhuidse lagen te hechten.	10 Verwijderde testikels.
11 24 hours na castratie.

Postchirurgische zorg

Administratie van pijn verminderde medicijnen gedurende enkele dagen na de ingreep is zeer aanbevolen. Pijn leidt namelijk tot hormonale en fysiologische reacties, die tot een verlangzaming van de ingewanden activiteit leidt en vertraagd het begin van eten na de operatie en genezing.

De aanwezigheid van bloed in de urine 24 tot 48 uur na de operatieve ingreep is soms waargenomen. Soms vult zich de scrotum (huidzak waarin zich een deel van de mannelijke geslachtsorganen bevindt) met bloed. “Bloeders” (kleine bloedvaten die niet afgebonden kunnen worden) veroorzaken deze bloeding. Het is een niet gevaarlijke narigheid die een paar dagen kan duren. Vit K administratie bevordert het stollen van het bloed, als dit na een paar dagen niet gestopt is.

Het konijn moet verder gedurende 7 tot 10 dagen opgesloten worden in een hok en moet gedurende minstens 4 weken niet met ongesteriliseerde vrouwtjes in aanraking komen.

Bedanktuiging

Many thanks to Akira Yamanouchi (Veterinary Exotic Information Network, Japan) for the permission to use their pictures to illustrate this page. Many thanks also to Zippy, for his collaboration to take pictures. Ook een speciale dank aan Louise en Arie van Praag (Zwitserland), voor hun hulp bij de editie van teksten in het Nederlands.

Verdere informatie

Gilsanz V, Roe TF, Gibbens DT, Schulz EE, Carlson ME, Gonzalez O, Boechat MI. Effect of sex steroids on peak bone density of growing rabbits. Am J Physiol. 1988; 255(4 Pt 1):E416-21.

Hussein SA, Azab ME, Abdel-Maksoud H. Metabolic changes concerning the effect of castration on some blood constituents in male rabbits. Dtsch Tierarztl Wochenschr. 1999; 106(3):113-8.

Jenkins JR. Surgical sterilization in small mammals. Spay and castration. Veterinary Clin North Am Exot Anim Pract. 2000; 3(3):617-27, v. Review.

Millis DL, Walshaw R. Elective castrationsd and ovariohysterectomies in pet rabbits. J. Am. Anim Hosp. Assoc. 1992: 491-497

Quesenberry KE, Carepenter JW, Quesenberry P. Ferrets, Rabbits and Rodents: Clinical Medicine and Surgery Includes Sugar Gliders and Hedgehogs, Elsevier Health, 2004.

Smith K. Rabbit Health in the 21st Century. A Guide for Bunny Parents, Second Edition

Harcourt-Brown F. Textbook of Rabbit Medicine, UK: Butterworth-Heinemann, 2001, 192 page

Flecknell P , editor. BSAVA Manual of Rabbit Medicine and Surgery, Gloucester, UK: British Small Animal Veterinary Association, 2000.

e-mail: info@medirabbit.com