Lensvertroebeling (cataract) bij
konijnen
Esther van Praag, Ph.D.
|
MediRabbit.com wordt uitsluitend
gefinancierd door gevers.
Elke donatie,
ongeacht hoe groot, wordt gewaardeerd en zal helpen bij de voortzetting van
het onderzoek van de medische zorg en de gezondheid van konijnen.
Bedankt
|
Waarschuwing: deze tekst bevat foto’s
die voor sommigen storend kunnen zijn.
Het woord cataract komt van het Latijn “cataracta” of van het
Grieks katarraktēs, wat waterval
betekent. Het refereert zich aan de progressieve opkomende troebelheid van de
ooglens, dat soms ook met “zien door een waterval” vergeleken wordt. Er komt
minder licht door de lens, de contrast omvang verminderd en de capaciteit
correct te focusseren of in de verte scherp te zien verdwijnt met de tijd.
De capaciteit voorwerpen in hel licht te zien, is dus vermindert en
het is niet ongewoon dat een konijn botst tegen meubels of voorwerpen die op
zijn weg liggen. De geobserveerde veranderingen in de lens betreffen gebrek
aan de zuurstof metabolisme en aan het recycleren van de beschermende molecule
gluthatione. Doordat de lens niet in kontact is met de bloed circulatie,
heeft de lens de laagste zuurstof gehalte in het lichaam, samen met het
zenuwgestel en de bijnierschors. De oxiderende stofwisseling, die door de
mitochondrien in de cellen verzorgd wordt, kan genoeg ATP (vorm van
opgeslagen energie in levend weefsel) produceren, om de cellen goed te laten
werken. Dit wordt begeleidt door de formatie van vrije radicale en andere
oxiderende moleculen. Deze worden voornamelijk door een kleine proteïne
(gluthatione) geneutraliseerd. Terwijl gluthatione geoxideerd wordt, worden
de vrije radicale gereduceerd en geneutraliseerd. De geoxideerde gluthatione
verplaatst zich dan naar de oppervlakte van de lens, waar het op zijn beurt
gereduceerd wordt dankzij het enzym gluthatione reductase, en een co-enzyme
dat van vitamine B3 afgeleidt is. Deze cyclus maakt dat gluthatione geregenereerd en
opnieuw gebruikt kan worden. Vitamine C speelt ook een beschermende rol en
zijn concentratie in de lens is ongeveer 40 maal hoger als in het bloed. Als
de vitamine C in de lenscellen is, helpt deze mee de vrije radicale and
andere oxiderende moleculen te reduceren.
Lensvertroebeling
wordt zowel bij zoogdieren als bij mensen in 3 categorieën geclassificeerd:
·
Centrale lensvertroebeling: is gekarakteriseerd
door de degeneratie van proteïnes in het midden van de lens (nucleus) en door
leeftijd. Het heeft typerend betrekking met verhoogde niveaus van geoxideerde
(gevaarlijke) gluthatione in de lens. Het is mogelijk dat de beweging van
deze molecule door leeftijd of door een slechte balans van proteïne en vet in
de lens komt. De lens kleurt zich wit en later bruin.
§ Corticale lensvertroebeling: komt door een
storing aan de buitenrand van de lens, die zich naar het midden verspreidt.
Het is typerend verbonden met een vermindering van het gluthatione niveau,
dat door een grote destructie van proteïne, schade aan het plasma membraan
toebrengt, of door een verstoord calcium metabolisme begeleid wordt.
§ Cataract met troebelheid achterin de lens, wordt
gekarakteriseerd door de ontwikkeling van groepen opgezwollen cellen aan de achterkant
van de lens. Verschillende groepen kunnen zich onafhankelijk van elkaar
ontwikkelen. Dit type cataract is zelden en wordt voornamelyk geïndtroduceerd
door stress, b.v. UV licht of medicijnen (corticosteroïden).
Bij konijnen komt een
4de categorie voor, die samenhangt met de door Encephalitozoon cuniculi
geïnduceerde grauwe staar, met lens scheur.
Oorzaken
Lensvertroebeling is sterk met leeftijd verbonden. Verdere contribuerende
factoren zijn erfelijkheid, eten, medicamenten, UV licht, de aanwezigheid van
de parasiet Encephalitozoon cuniculi, hoofd trauma, of een dieet dat te laag
in carotenoïden is. Desondanks zijn de oorzaken bij konijnen niet goed
bekend. In tegenstrijd tot andere dieren, is de ontwikkeling van cataract bij
konijnen niet met diabetes gebonden, een ziekte die nauwelijks bij hen gezien
wordt.
Verhoogde oxiderende stress, wegens de aanwezigheid van vrije
radicale, een slechte werking van het beschemende mechanisme of een
verminderde gluthatione cyclus leiden tot accumulatie van hydrogeen peroxide
in de glasvochtvloeistof van het oog. Ook als het gluthatione het peroxide
reduceert, wordt de energie metabolisme met de tijd vernietigd. Dit maakt
infiltratie van sodium in de lens mogelijk. Osmolaliteit (natuurlijke tendens
om de water balans vast te houden) leidt tot opeenhoping van water in de
lens. De proteïnes in de lens oxideren en worden troebel en onoplosbaar
(zelfde procedure als door warmte geïnduceerde denaturisatie van ovalbumine
en eiwit proteïnes).
De vrije radicalen vallen de lipiden (vetten) die in de membraan
aanwezig zijn aan, wat tot een inkrimping of een zwelling van de lens capsule
leidt. Deze veranderingen van druk in de lens breken de fibreuze membranen en
de holtes worden met water en afval gevuld.
Diagnose
Een omvattende diagnose helpt grauwe staar te
identificeren en zijn ontwikkeling met de tijd te volgen. Zelden wordt een
breuk va de ooglens gezien.
Behandeling
De behandeling van grauwe staar is een operatieve verwijdering van de
ooglens, via de phacofragmentatie lensectomie (verwijdering van de lens via
kleine insneden), zonder vervanging van de ooglens. Spontane regeneratie van
de lens wordt regelmatig bij konijnen geobserveerd. Ook als dit niet het
geval is, kan een konijn nog licht en vormen zien.
Als de lensvertroebeling door de parasiet E. cuniculi veroorzaakt
wordt, komt naast de behandeling van het oog ook de administratie van
fenbendazole (20 mg/kg, q 24 h., gedurende een maand) gedurende 28 dagen. Longer
treatments must be avoided as onset of secondary effects such as bone marrow
depression has been observed in rabbits. Het gebruik van
albendazole is niet aangeraden, doordat plotselinge dood in gezonde konijnen
na een dosis geobserveerd is (privé communicatie, Prof. P. Deplazes, DVM,
Universiteit van Zurich, Zwitserland).
Als er een ontsteking van de uvea (uveitis= aanwezig is en de ooglens
kan niet operatief verwijdert worden, is het nodig plaatselijke NSAID of
niet-NSAID medicamenten, zoals prednisolone acetate 1% te administreren.
Als er pijn aanwezig is, moet pijn stillende middelen gegeven worden.
If treatment does not bring relief or improvement, eye surgery or
enucleation may help the rabbit.
Dankbetuiging
Een woord van dank gaat naar Amy Carpenter (USA), Susan L. (USA), Lisa Hutcheon
(USA), Christine Goodhand, Melanie Kuenzel and Heather Bechtel (USA), to Sandy Minshull
(Canada) en Akira
Yamanouchi, VEIN (Veterinary Exotic Information Network, https://vein.ne.jp/) voor de toestemming hun foto’s te
mogen gebruiken. Ook een speciale dank
aan Louise en Arie
van Praag (Zwitserland), voor hun hulp bij de editie van
teksten in het Nederlands.
Verdere Informatie
Arnesen K, Nordstoga K. Ocular
encephalitozoonosis (nosematosis) in blue foxes. Polyarteritis nodosa and
cataract. Acta Ophthalmol (Copenh). 1977; 55: 641-51.
Ashton N, Cook C, Clegg F.
Encephalitozoonosis (nosematosis) causing bilateral cataract in a rabbit. Br
J Ophthalmol. 1976; 60: 618-31.
Felchle LM, Sigler RL. Phacoemulsification
for the management of Encephalitozoon cuniculi-induced phacoclastic
uveitis in a rabbit. Vet Ophthalmol. 2002; 5: 211-5.
Flecknell P., editor
Gloucester, BSAVA Manual of Rabbit Medicine and Surgery, UK: British Small Animal
Veterinary Association2000.
Gelatt KN. Congenital
cataracts in a litter of rabbits. J Am Vet
Med Assoc. 1975;
167:598-9.
Giordano C, Weigt
A, Vercelli A, Rondena M, Grilli
G, Giudice C. Immunohistochemical
identification of Encephalitozoon cuniculi in phacoclastic
uveitis in four rabbits. Vet Ophthalmol. 2005; 8: 271-5.
Gwon A, Gruber
LJ, Mantras C. Restoring lens capsule integrity enhances lens regeneration in
New Zealand albino rabbits and cats. J Cataract Refract Surg. 1993; 19:
735-46.
Gwon A, Gruber
L, Mantras C, Cunanan C. Lens regeneration in New Zealand albino rabbits
after endocapsular cataract extraction. Invest Ophthalmol Vis Sci. 1993; 34: 2124-9.
Harcourt-Brown F.
Textbook of Rabbit Medicine, Oxford, UK: Butterworth-Heinemann, 2001.
Quesenberry K.E.,
Carpenter J.W., Quesenberry P., Ferrets, Rabbits
and Rodents: Clinical Medicine and Surgery Includes Sugar Gliders and
Hedgehogs. Elsevier Health, 2004.
11. Weisse I, Niggeschulze A, Stotzer H.
Spontaneous congenital cataracts in rats, mice, and rabbits. Arch Toxicol.
1974; 32:199-207.
|
|||||||||||||||||||||
e-mail: info@medirabbit.com
